مشکلات بازی در کودکان اتیسم
1. ضعف در مشغول کردن خود در بازی:
توصیف مشکل:
رایج‌ترین شکایتی که از والدین و سایر مراقبین این کودکان میشنویم،همین است. این کودکان انگار هیچ ایده مشخصی برای بازی کردن ندارند. وقتی حوصله شان سر میرود شروع به پرسه زدن و راه رفتن یا به گوشه‌ای خیره شدن یا انجام حرکات کلیشه ای می کنند. حتی ممکن است یک اسباب بازی را به صورت گذرا لمس کنند، اما به بازی مستمر با آن نمی پردازند.
فرضیه های علت شناسی:
الف) آپراکسی آیا دیسپراکسیا(مخصوصاً از نوع ایده سازی)
ب) نامطلوب بودن وضعیت شناختی- توجه و حافظه کاری
ج) به هم ریختگی شدید یکپارچگی حسی
د) مشکلات عمده زبانشناختی که نقش بزرگی در ایده سازی و گفتار درونی و تصمیم گیری دارد.
ه) ناکافی بودن غنای محیط از جهت تجربه عاطفی، هیجانی ،ارتباطی و فرصت های بازی و بازی گوشی.
و) ضعف مهارت های دستی
راهکارهای پیشنهادی:
الف) سعی کنید به او نگویید این کار را بکن و آن کار را نکن. این مسئله سبب افزایش کنش پریشی اومی شود. سعی کنید خودتان آن کار را انجام دهید و او را هدایت کنید تا او بتواند مثل شما همان کار را انجام بدهد. هر قدر از مشارکت و تلاشی که برای انجام آن کار از خودش نشان داد را مورد تقدیر و تشکر قرار بدهید و راضی باشید. تغییرات بزرگ، همیشه به تدریج و آهسته آهسته رخ نمایی می کنند.ضمنا هر چقدر پردازش سیستم حسی و طبیعتاً مهارتهای درکی او بهتر شود. به طور خودبه خود پیشرفت هایی در زمینه کاهش کنش پریشی شاهد خواهیم بود.
ب) ارائه فعالیت هایی که زود بازده بوده و زود به نتیجه قابل رویت برسد. بهبود مهارتهای توجهی و شناختی از طریق کنترل داده ها و تحریکات حسی(مثلاً استفاده از اتاق آکوستیک، اتاق تاریک، نور متمرکز ، اتاق حسی و…)
پ) یکی دیگر از مداخلات سودمند این است. که شناخت کودک در خصوص روابط علی- معلولی بین پدیده ها و وقایع را بالا ببریم. یعنی بفهمی که چه کاری یا اتفاق سبب بروز چه اتفاقی می شود. به عنوان مثال اگر کودک یک عروسک بوق بوقی را فشار داد و شما با شنیدن آن صدا یک متر به هوا پرید و از دیدن این صحنه ذوق کرد و خندید .یعنی اینکه کودک رفته‌رفته متوجه رابطه علت و معلولی بین فشردن عروسک و خروج صدای بوق و صدای بوق و واکنش حرکتی شما شده است. و این سرآغاز بسیاری از بازی های ارتباطی در کودکان و افزایش الگوهای بازیگوشی در ایشان است.
ج) اجرای اصولی پروتکل یکپارچه سازی حسی، مشروط به اینکه واقعاً همان طور که در پروتکل تایید شده برای ارائه تحریک های حسی از قالبهای بازی گونه استفاده شود. مخصوص آب بازی، شن بازی، بازی در استخر توپ، اسب سواری، تاب بازی، گل بازی، خمیر بازی، صخره‌نوردی، دویدن و غلت زدن در چمنزار و….
د) استفاده از تکنیک هایی نظیر قصه خواندن از روی کتاب های مصور، توضیح کوتاه و با صدای نسبتاً بلند و سرعت نسبتاً کم آن که در حال انجامش هستید و….
و) بهبود عملکرد دستی، تمرینات افزایش ثبات پروگزیمال، بهبود طرح واره بدنی دست و اندام فوقانی، افزایش چالاکی و دقت حرکات ظریف انگشتان، بهبود عملکردهایManipulation،Comprehension وانواعGraspها,Pinchها..
مشکلات بازی در کودکان اتیسم
ضعف در بازی سمبولیک
توصیف مشکل:
یکی از مشخصه‌های اصلی کودکان مبتلا به اتیسم این است که قادر به انجام بازی های نمادین به کیفیتی که سایر همسالانشان به آن می‌پردازند نیستند. کودکان سالم و نرمال وقتی به سه سالگی می‌رسند. پاره بزرگی از زمان بازی کردن شان را به بازی های نمادین و باور سازی و بازیهای ایفای نقش اختصاص می دهند. در صورتی که اکثر کودکان مبتلا به اتیسم هرگز به این سطح از بازی های سمبولیک نمی رسد .با اینکه تنها در صورتی که در این خصوص به ایشان آموزش داده شده باشد، می‌توانند این نوع از بازی ها را به صورت یک تکلیف انجام دهند.
عمده فرضیه های علت شناسی:
ضعف عمده و نقص در مهارت های تقلیدی، تئوری ذهن، مشکلات زبان شناختی، مشکلات ادراکی، رمزگشایی و رمزگردانی.
راهکارهای پیشنهادی:
الف) تمرین بازی های تقلید، دعوت کودک به برعهده گرفتن نقشی و لو کوچک در بازیهای ایفای نقش ،استفاده از انواع گریم و تغییر لباس و تغییر صدا در حین بازی ها، بهبود مهارتهای رمزگردانی و رمزگشایی دیداری و شنیداری با استفاده از رنگ، صداهای ارگ دستی کوچک و…
ب) یک راه جالب در این خصوص این است که بنشینید و ابتدا با کودک همان بازی همیشگی که دوست دارد را انجام دهید.(مثلاً یک بازیrelational که در آن عادت دارد یک سری از لگوها را به هم بچسباند و داخل سطل بیندازد). پس از مدتی که با کودک به این بازی پرداختید او قبول کرد که با شما به لحاظ سطح اجتماعی بازی در حد بازی هایAssociative ارتباط داشته باشد. از تئوری منطقه مجاوری رشد استفاده کنید و برای لحظاتی سطح بازی خودتان را اندکی بالا ببرید.مثلا موقعی که می‌خواهید لگو را داخل سطل بیندازید .وانمود کنید که لگو دارد با یک صدای زیر از شما خواهش می‌کند که داخل سطل نیندازیدش. و با الگوی یک دیالوگ کوتاه درست کنید که از شما اصرار و از او انکار.
فقر تنوع بازی- تفاوت الگوی بازی- عدم سیالیت بازی:
توصیف مشکل:
یکی دیگر از مشکلات کودکان مبتلا به اتیسم، تنوع علائم و به تبع نوع بازی هایی است که انجام می دهند. اکثر زمان بازی این کودکان، محدود به تعداد بسیار کمی از فعالیت‌های خوشایند است که به زحمت می توان آن ها را بازی های متعارف و مقبول پنداشت. و به ندرت از تعداد انگشتان یک دست بیشتر می شود. مثل علاقه ایشان به پرش های کانگورو وار در حالی که روی توپ های بزرگ نشسته اند. یا آب بازی افراطی و…
عمده فرضیه های علت شناسی:
الف) مشکل عمده در یکپارچگی حسی، تنظیم آستانه های حسی و ترجیح های حسی.
ب) پرش از نوعی ایده سازی که پیش‌تر توضیح داده شد .و همچنین کنش پریشی نوعIdeomotor مربوط به طرح ریزی حرکتی ایده ای ذهنی است.
ج) ضعف الگوهای شناختی و توجهی.
د) اضطراب مزمن و وسواس فکری و الگوهای خودتنظیمی
ه) ناکافی بودن غنای تجربی مشاهده بازی همسالان
و) ضعف مهارت های دستی
ز) مشکلات ادراک دیداری و شنیداری و حرکتی
راهکارهای پیشنهادی:
اول) فکرنکنید که هر قدر کودک به کلینیک و محیط‌های درمانی بیاید، لزوماً بازی کردنش بهتر می‌شود.گاهی زیاد بودن حجم کلاسهای کودک در هفته باعث می شود .که فرصت کافی برای لذت بردن از کودکی، رفتن به پارک، گذراندن اوقات فراغت و بازی در منزل را نداشته باشد. گاهی همین هم بد نیست که کودک در منزل حوصله‌اش سر برود تا به دنبال کاری برای رفع این ملال و دلزدگی باشد.
مارا در اینستاگرام کلینیک یاشا دنبال کنید!!!!
دوم) هر قدر آرامش کودک بیشتر باشد. بازی‌ها سیالیت بهتری می یابد و از حالت وسواس گونه و تکراری و خشک خارج می شود. بازی های او را آنگونه که هست بپذیرید و با لحنی آرامش‌بخش تشویقش کنید. پذیرفتن به معنای موافقت تام و تمام با آن بازی ها نیست بلکه فقط استرس را از کودک دور می کند.
سوم) بازی هایی که پیشنهاد میکنید، قانون طولانی نداشته باشد و زود به سرانجام برسد. و سرانجام آن بازی از جهت حسی و فیزیولوژی برای کودک خوشایند باشد. همچنین از جهت اجتماعی و ارتباطی با لبخند و نوازش او را تشویق کنید.
چهارم)از بازی های خوب کودک که گاه و بی گاه پیش می آید. فیلم بگیرید و برای خودش پخش کنید تا خودش را در حین آن بازی ببیند.
پنجم) سعی کنید با برخی بازی ها کاوش و جستجو روحیه کنجکاوی و تحسین را در کودک فعال کنید. (مثلا اگر عاشق موبایل شما است. موبایل خود را در جلوی چشم های خودش داخل کابینت قایم کنید .او باید برود و درب کابینت را باز کنند به دنبال موبایل بگردد آن را پیدا کند).
ضعف در مهارتهای ارتباطی- زبانی در حین بازی های اجتماعی:
توصیف مشکل:
مشکل زیربنایی دیگر کودکان مبتلا به اتیسم در زمینه بازی، این است. که عمده بازی هایشان انفرادی است .تمایلی برای برقراری ارتباط با سایرین در خلال بازی کردن نشان نمی‌دهند. تمایلی برای سهیم کردن سایرین در اسباب بازی و موضوع بازی‌شان نشان نمی‌دهند .گاهی اگر ببینید که کودکی به سمت شان می آید تا با آنها بازی کنند حتی به او پشت کرده یا به گوشه‌ای دیگر می‌روند. تمایلی به در میان گذاشتن احساس ها و هیجان های خود با سایرین در حین بازی ندارند و تمایل خاصی به مشاهده و تعقیب بازی سایرین ندارند. در فهم و رعایت قوانین بازی های قائده مند که معمولاً در بازیهای اجتماعی وجود دارد ضعیف هستند. در هنگام بازی با هم بازی هایشان از ارتباط های کلامی و غیرکلامی آنگونه که سایر همسالانشان از آن بهره می برند استفاده نمی کنند.
عمده فرضیه های علت شناسی در مشکلات بازی :
الف) مشکل در ادراک شنیداری
ب) مشکل در زبان دریافتی
ج) مشکل در زبان بیانی
د) اعتماد به نفس کم در اثر تجربه های ناموفق پیشین
ه) تفاوت ترجیحات حسی
و) تفاوت های انگیزشی
راهکارهای پیشنهادی برای مشکلات بازی در کودکان اتیسم :
الف) هر تمرینی که کمک کند که کودک هوشیاری شنیداری بالاتری داشته باشد، توجه و تحمل شنوایش ارتقا پیدا کند، تمیز شنیداری اش بهبود یابد و… سودمند است.
ب) اما به عنوان چند راهکار باید به این موارد اشاره کنیم. اولاً که تا جای ممکن از جملات کوتاه با سرعت بیان و کلام اغراق شده و واضح استفاده کنید. دوم اینکه تا جای امکان از به کار بردن کلمات انتزاعی و چند پهلو استعاری خودداری کنید. سوم اینکه از حالات چهره و دست برای روشن ساختن مفهوم ارتباط تان کمک بگیرید. چهارم اینکه یک جمله را بگویید و صبر کنید تا پردازش شود یک جمله را پشت سر هم تکرار نکنید. پنجم این که از کارت های مربوط به این کار در کنار کلامتان استفاده کنید.
ج) سعی کنید ارتباط با محیط ها جوری تنظیم شود که کودک مبتلا به اتیسم با کودکانی که از جهت سطح زبانی همگن تر هستند در یک گروه باشد. مثلاً ممکن است یک کودک ۴ ساله مبتلا به اتیسم،از جهت سطح زبانی و تعداد کلمه هایی که برای ارتباط بلد است. به زحمت در حد یک کودک دو ساله نرمال باشد.
د) گاهی این کودکان در حال هیجان و ذوق کردن بال می‌زنند .وهم بازی های شان را بغل کرد و یا فشار می‌دهند. سایر کودکان را توجیه کنید که از این رفتار آن ترسند و سوءبرداشت نکنند. به تجربه برای ما عیان شده که بازی های نشستنی و کم حرکت اختلاف ترجیح های اصلی کودکان اتیسم از کودکان نرمال را بیشتر به چشم می‌آورد .حال آنکه در بازیهای حسی- حرکتی این اختلاف کمتر به چشم می‌آید.
بازی درمانی
اختلال حسی ـ پرسش و پاسخ- مشکلات بازی
میاستنی گراویس
پس از مطالعه درمورد مشکلات بازی در اتیسم -مشکلات حرکتی را بشناسیم!!
برای مراجعه به کاردرمانی و کسب اطلاعات روی این لینک بزنید
